ถังดับเพลิงระเบิด อันตรายที่ไม่ควรมองข้าม.....
ก่อนอื่นขอแสดงความเสียใจต่อทุกความสูญเสียที่เกิดขึ้น ต่อเหตุการณ์ที่ไม่ควรเกิดขึ้นได้ครับ
ภาพโดย https://www.sanook.com/news/8902090/gallery/4713602/
กรณีที่ถังดับเพลิงจะระเบิดขึ้นได้นั้น เกิดขึ้นได้จากสาเหตุใดบ้าง
สาเหตุที่ถังดับเพลิงระเบิด สามารถเกิดขึ้นได้จาก 2 ปัจจัย
1. แรงดันที่บรรจุอยู่ในถัง มีมากเกินไป
2. สภาพตัวถังดับเพลิงชำรุด ไม่มีความแข็งแรงเท่าเดิม
พูดถึงในกรณีแรก แรงดันที่บรรจุอยู่ในถังดับเพลิงมีมากเกินไป จนตัวถังไม่สามารถรับแรงดันได้ จึงเกิดการฉีกขาดที่ตัวถังและระเบิดแรงดันออก แล้วเหตุการณ์แบบนี้สามารถเกิดขึ้นได้หรือไม่ ขอแยกเป็นชนิดของถังดับเพลิง เพื่อความเข้าใจความต่างของถังดับเพลิงแต่ละประเภท
ถังดับเพลิงประเภท เคมีแห้ง, สารสะอาด Clean Agent, สูตรน้ำ Water mist, โฟม Foam เมื่อบรรจุสารดับเพลิงเข้าไปในถังดับเพลิงแล้ว จะต้องบรรจุแรงดันเข้าไปเพื่อให้ถังดับเพลิงมีแรงดันใช้งานได้ ก๊าซที่บรรจุเข้าไปจะใช้เป็นก๊าซไนโตรเจน ซึ่งไนโตรเจนเป็นก๊าซเฉื่อย มีอัตราการขยายตัวหรือหดตัวน้อยมาก เมื่อมีความต่างของอุณหภูมิเช่นอากาศร้อนขึ้นหรือเย็นลง ก็แทบไม่มีผลทำให้แรงดันในถังเปลี่ยนแปลงไป
ต่างจากก๊าซประเภทอื่นเช่น ออกซิเจน หรือคาร์บอนไดออกไซด์ เมื่อเจอกับอุณหภูมิที่สูงขึ้น ก๊าซจะขยายตัว ส่งผลให้แรงดันเพิ่มขึ้นตาม
แต่ถังดับเพลิงประเภท"เคมีแห้ง" ก็เคยเกิดเหตุการณ์ถังดับเพลิงระเบิดขึ้น แล้วเป็นที่สาเหตุอะไร?
ในส่วนนี้สามารถตัดปัจจัยว่าเกิดจากก๊าซที่อัดแรงดันได้เลย เนื่องจากโดยปกติแล้วจะใช้ไนโตรเจนในการอัด แต่จะมีอีกหนึ่งปัจจัยที่ทำให้ถังดับเพลิงประเภทเคมีแห้งระเบิดได้ ซึ่งก็คือ ตัวเคมีนั่นเอง
เคมีแห้งดับเพลิงนั้น แบ่งหลักๆออกเป็น 2 ประเภท คือเคมี ABC (Monoammonium Phosphate) และ เคมี BC (Sodium Bicarbonate) เคมี 2 ประเภทนี้ มีความต่างทางเคมีคือ เคมีประเภท ABC จะมีความเป็นกรดอ่อนๆ ส่วนเคมี BC จะมีความเป็นด่างอ่อนๆ ซึ่งเคมี 2 ประเภทนี้ จะนำมาผสมกันไม่ได้เด็ดขาดเนื่องจากจะทำให้เกิดปฏิกิริยาเคมีและทำให้เกิดก๊าซขึ้น ส่งผลให้แรงดันจะค่อยๆเพิ่มขึ้นอย่างช้าๆ จนตัวถังไม่สามารถรับแรงดันได้และฉีกขาด
ในส่วนถังดับเพลิงประเภท CO2 จะบรรจุเป็นก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ 100% เพราะฉะนั้นแล้วแรงดันในถังจะเพิ่มขึ้นหรือลดลงได้ เกิดจากปัจจัยภายนอกก็คืออุณหภูมิเท่านั้น
การบรรจุสารดับเพลิงโดยผู้ผลิตที่ไม่มีมาตรฐาน หรือผู้ดำเนินการขาดความรู้ความเข้าใจคุณสมบัติของสารดับเพลิง หรือความต้องการลดต้นทุนต่างๆ จะทำให้เกิดปัญหาได้
แล้วกรณีเหตุการณ์ถังดับเพลิงประเภท CO2 คาร์บอนไดออกไซด์ระเบิดนั้น เกิดขึ้นได้อย่างไร
หากให้วิเคราะห์ คงจะวิเคราะห์ได้ว่าสาเหตุเกิดมาจากทั้ง 2 ปัจจัยเลย ซึ่งก็คือ แรงดันในถังมีเพิ่มมากขึ้น และตัวถังเองเสื่อมสภาพและชำรุดอย่างมาก
โดยมาตรฐานทั่วไปแล้ว ถังดับเพลิงจะต้องสามารถรับแรงดันได้มากกว่าแรงดันสูงสุดได้มากกว่า 2 เท่าตัวเป็นอย่างน้อย ซึ่งต่อให้อุณหภูมิจะร้อนแค่ไหนหรือเกิดอุบัติเหตุทำตัวถังล้ม ตัวถังดับเพลิงต้องมีความแข็งแรงมากพอ และไม่ใกล้เคียงที่ตัวถังจะสามารถฉีกขาดได้เลย
โดยแรงดันปกติที่อยู่ในถังดับเพลิง CO2 จะอยู่ราวๆ 850 psi ที่อุณหภูมิ 21 องศาเซลเซียส แต่เมื่ออุณหภูมิสูงขึ้น จะทำให้แรงดันขึ้นสูงตาม
แรงดันที่บรรจุของถังดับเพลิง CO2 โดยประมาณ
อุณหภูมิ 21°C แรงดันประมาณ 850 psi
อุณหภูมิ 31°C แรงดันประมาณ 1,100 psi
อุณหภูมิ 49°C แรงดันประมาณ 1,800 psi >> อุณหภูมิสูงสุดที่สามารถติดตั้งและใช้งานได้ ห้ามเกินนี้
อุณหภูมิ 68°C แรงดันประมาณ 3,000 psi >> โดยปกติแล้วเซฟตี้วาล์วจะทำงานที่แรงดัน 3,000 psi
**แรงดันของ CO2 มีความผันแปรสูง ค่าที่แสดงเป็นค่าประมาณ**
การระเบิดของถังดับเพลิง CO2 ถือเป็นเรื่องอันตรายมาก เนื่องจากมีแรงดันสูงการระเบิดก็จะทำให้เกิดความเสียหายสูงตามมา (ถังดับเพลิงเคมีแห้งทั่วไป แรงดันบรรจุอยู่ที่ 195 psi น้อยกว่า CO2 ถึง 4 เท่าในสภาพแวดล้อมปกติ)
เหตุการณ์ถังดับเพลิง CO2 ระเบิดที่เกิดขึ้น การตั้งถังดับเพลิงตากแดดไว้เป็นเวลานาน จะทำให้มีอุณหภูมิสะสมเกิดในตัวถังมากขึ้น ส่งผลให้แรงดันที่อยู่ในถังนั้นมากขึ้นตาม ยิ่งร้อน แรงดันยิ่งสูง
ในส่วนตัวถัง อาจมีอายุการใช้งานมายาวนาน ตังถังขึ้นสนิมในเนื้อเหล็ก และการใช้งานอย่างโชกโชน ลากถู กระแทก ล้วนอาจส่งผลให้ถังดับเพลิงเกิดการชำรุด และส่งให้ความแข็งแรงตัวถังลดลง
อีกประการหนึ่ง ถังดับเพลิง CO2 ทั่วไปแล้วควรมีระบบป้องกัน โดยมี"เซฟตี้วาล์ว"อยู่ (อยู่ใต้ด้ามจับ) ซึ่งเมื่อแรงดันเกินกำหนดแรงดันที่เกินนั้นจะถูกระบายออกมาทางเซฟตี้วาล์ว เพื่อป้องกันไม่ให้ตัวถังเบรรจุแรงดันมากกว่าที่ควรจะเป็นเพื่อความปลอดภัย วาล์วที่ถังดับเพลิงระเบิดนั้นอาจเกิดด้วยว่าเซฟตี้วาล์วชำรุด หรือตัววา์ลวไม่ได้มีเซฟตี้วาล์วเลยก็เป็นได้
**จาการรายงานข่าว ปรากฎว่าถังดับเพลิงCO2 ที่ระเบิดนั้น ไม่มีเซฟตี้วาล์ว**
แล้วถังดับเพลิงปกติที่สภาพสมบูรณ์นั้น มีความแข็งแรงเพียงพอหรือไม่?
ถังดับเพลิงประเภท เคมีแห้ง, สารสะอาด Clean Agent
แรงดันใช้งาน 195 psi
แรงดันสูงสุดที่รับได้ 1,000 psi
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
ถังดับเพลิงประเภท CO2
แรงดันใช้งาน 800-1,200 psi
แรงดันสูงสุดที่รับได้ 4,000 psi
(แต่เซฟตี้วาล์ว จะทำงานก่อนที่ประมาณ 3000 psi)
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
**หมายเหตุ: ข้อมูลเฉพาะถังดับเพลิง SATURN และ MERCURY**
วิธีป้องกัน
ตรวจเช็คเป็นประจำ
ถังดับเพลิงประเภทเคมีแห้ง การตรวจสอบถังดับเพลิงเป็นประจำ การตรวจเช็คเข็มแรงดันก็จะทำให้ทราบได้ว่าถังดับเพลิงเกิดการผิดปกติ และมีแรงดันอยู่ในเกณฑ์ปกติหรือไม่ อายุการใช้งานตัวถัง(ที่สภาพสมบูรณ์)ไม่ควรใช้งานเกิน15ปี
ห้ามร้อนเกิน 50 °C
อุณหภูมิสถานที่ติดตั้ง ถังดับเพลิง CO2 ต้องอยู่ในช่วง -20 °C ถึง 50°C เท่านั้น ห้ามติดตั้งในที่โดนแสงแดดโดยตรง เพราะจะทำให้อุณหภูมิและแรงดันในตัวถังสูงขึ้น
ห้ามติดตั้งกับรถบรรทุก
ไม่ควรติดกับรถบรรทุกหรือรถขนส่งสินค้า การชนหรือการกระแทกอาจทำให้เกิดความเสียหายต่อความแข็งแรงของตัวถังและอะไหล่ได้
ถังเป็นสนิม ควรเปลี่ยนทันที
ถังดับเพลิงทุกประเภท หากพบว่ามีการชำรุดเป็นรอย หรือมีแผลสนิมขนาดใหญ่ ควรเปลี่ยนทันที
ห้ามดัดแปลง
ห้ามดำเนินการดัดแปลง หรือแก้ไขตัวถังดับเพลิง หรือ หัววาล์ว หรือ อะไหล่ในส่วนอื่นๆโดยเด็ดขาด
เลือกบริษัทมาตรฐาน
ไม่ควรดำเนินการบรรจุหรือส่งเติมถังดับเพลิง กับหน่วยงานที่ไม่ได้มาตรฐาน ซึ่งอาจมีการดัดแปลงอะไหล่ถังดับเพลิงได้
คำแนะนำของเรา
ถังดับเพลิงทุกประเภทไม่ควรมีอายุการใช้งานเกิน 15 ปี และไม่ควรผ่านการบรรจุซ้ำเกิน 10 ครั้ง
ถังดับเพลิงที่ผลิตโดย บริษัท สยามเบสท์ สตีล เวิร์คส์ ไม่เคยเกิดการระเบิดขึ้น
มั่นใจได้เลยว่าสินค้าเรามีความแข็งแรงและมีคุณภาพสูงที่สุด เพราะคุณภาพและความปลอดภัยคือสิ่งที่เราใส่ใจมากที่สุด
-------------------------------
บทความโดย
บจ. สยามเบสท์ สตีล เวิร์คส์
สงวนลิขสิทธิ์ทั้งบทความและรูปภาพประกอบ โดยผู้เขียน
ห้ามนำส่วนใดส่วนหนึ่งของบทความหรือทั้งหมดไปใช้โดยไม่ได้รับอนุญาต